Praktijkvoorbeeld | Gynaecologie in de Regiopoli

Het initiatief

Regiopoli
In de Regiopoli wordt zorg verleend die voorheen door een medisch specialist, physician assistant (PA) of verpleegkundig specialist (VS) in het ziekenhuis werd verleend. De Regiopoli is in 2016 gestart met de specialismen cardiologie, orthopedie en dermatologie in het gebouw van Sûnenz (een netwerkorganisatie die zich richt op ondersteuning van ouderen bij hun gezondheid).

In 2017 is het specialisme gynaecologie erbij gekomen. Tot 2019 hielden enkele gynaecologen van het ziekenhuis spreekuur in de Regiopoli. Daarna is dit overgenomen door een PA met specialisatie gynaecologie. De PA werkt één dag per week op de Regiopoli. Daarnaast verricht zij consulten op gynaecologisch gebied in een aantal huisartsenpraktijken en werkt zij in een fertiliteitskliniek. “Ik zag patiënten op de polikliniek van het ziekenhuis die net zo goed dichter bij huis en laagdrempeliger behandeld kunnen worden. Mijn missie is om op een laagdrempelige manier persoonlijke en professionele vrouwenzorg aan te bieden, dicht bij huis. Ik kwam met de huisarts en initiatiefnemer van de Regiopoli in contact en ben toen aan de slag gegaan.” (physician assistant).

Werkwijze
De PA handelt volgens een verwijsopdracht van de huisarts. Na het consult met de patiënt schrijft de PA een advies aan de verwijzende huisarts. Een consult van de PA duurt 15 of 20 minuten, afhankelijk van de klacht. Er is een echoapparaat beschikbaar waardoor diagnostiek met echoscopie mogelijk is. De PA brengt verder pessaria en spiralen in en doet de controles ervan. De meeste patiënten zien de PA één keer, soms twee keer. Daarna neemt de huisarts de zorg weer over.

De PA is vakkundig en heeft goede communicatieve vaardigheden. Zij heeft ruime ervaring met gynaecologische zorg als verpleegkundige (vooropleiding) op de polikliniek gynaecologie van een ziekenhuis. De PA is werkzaam als zelfstandige.

Doelgroep
De PA ziet patiënten met niet-acute en laag-complexe gynaecologische klachten. Er is geen ziekenhuisapparatuur nodig, maar wel een echoapparaat. Normaal gesproken zouden deze patiënten doorgestuurd worden naar de tweede lijn. Het gaat om behandeling van patiënten op het gebied van anticonceptie, menstruatieklachten, buikpijn, postmenopauzaal bloedverlies, prolapsklachten en incontinentie.

Financiering
Preferente zorgverzekeraar Zilveren Kruis is erg enthousiast over de anderhalvelijnszorg. Jaarlijks sluit de Regiopoli een overeenkomst met Zilveren Kruis over de financiering van de PA Gynaecologie. De andere zorgverzekeraars volgen. Volgens afspraken met de preferente zorgverzekeraar brengt de Regiopoli 70% van de diagnose-behandelcombinatie (DBC) van de zorgproducten voor de tweede lijn in rekening. De Regiopoli huurt de PA in als zelfstandige. Zij wordt betaald op consultbasis en krijgt een vast tarief per consult.

De huisartsen van de huisartsencoöperatie en een aantal medisch specialisten van het ziekenhuis nemen deel aan een werkgroep Regiopoli. Zij krijgen per bijeenkomst een vergoeding. Ook vindt er scholing van huisartsen plaats. Voor deelname aan de werkgroep en de scholingskosten heeft de huisartsencoöperatie afspraken gemaakt met de zorgverzekeraar voor segment 3 voor nieuwe initiatieven van de huisartsenzorg. De huur van de praktijkruimte in Sûnenz vindt plaats op basis van gebruik en de overhead is laag.

Bedrijfsresultaat
Met een vergoeding van 70% van de DBC’s komt de regiopoli financieel gezien uit. Omdat de PA onlangs de indicaties heeft uitgebreid en de eerste tijd meer begeleiding nodig heeft van de gynaecoloog, is de doelmatigheid nu wat minder hoog, maar nog steeds kostendekkend. “We worden er niet rijk van maar het is ook een stukje idealisme. Daar doen we het voor. We geloven in het concept en zijn bezig met de doorontwikkeling ervan.” (projectleider).

De zorg die in de Regiopoli wordt verleend, is dus 30% goedkoper dan wanneer deze zorg in het ziekenhuis was verleend. “Je moet wel vet op de botten hebben om dit soort projecten te kunnen betalen. De eerste twee jaar zijn lastig omdat het volume er nog niet is en je nog niet doelmatig kunt zijn. Dat is een reden waarom veel projecten niet lukken.” (projectleider).

Aanleiding en doel van de Regiopoli

Idee voor de Regiopoli
Het idee voor het opzetten van een anderhalvelijnscentrum, de Regiopoli, is ontstaan bij een huisarts. De aanleiding voor dit idee was de proeftuin van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over de Juiste Zorg Op de Juiste Plek (JZOJP). De Provincie Friesland maakte deel uit van deze proeftuin. Hieruit zijn samenwerkingsallianties ontstaan tussen de Friesland zorgverzekeraar (nu: Zilveren Kruis), het ziekenhuis, de zorggroep, zorgorganisaties en gemeenten.

De Regiopoli was één van de interventies van de proeftuin. De huisarts zag vanuit de proeftuin mogelijkheden om de kwaliteit van zorg te verbeteren door de zorg dichter bij de patiënt te organiseren. Ook was hij van mening dat je als huisarts niet alle (routine)handelingen zelf moet doen om het werk aantrekkelijk te houden. “Mijn drive is om het leven van patiënten aangenamer te maken en de kwaliteit van leven te verbeteren. Ik ben altijd bezig met zorgvernieuwing.” (huisarts).

De huisarts heeft drie jaar lang gelobbyd bij alle maatschappen van het lokale ziekenhuis Nij Smellinghe, om het idee voor de Regiopoli voor anderhalvelijnszorg vorm te geven en hen mee te krijgen. Er werd een projectgroep gevormd met nog een andere huisarts, twee medisch specialisten van het Medisch Specialistisch Bedrijf (MSB) van Nij Smellinghe en een projectleider. De Friesland zorgverzekeraar was enthousiast over het idee en ondersteunde de ontwikkeling van het initiatief. “We hadden meteen een gedeelde visie met de zorgverzekeraar. De lijnen zijn kort en dat loopt als een trein.” (huisarts).

Visie
De visie van de Regiopoli is dat de patiënt erbij is gebaat als de zorg vanuit en dicht bij de patiënt wordt georganiseerd. Bijvoorbeeld dat patiënten voor eenvoudige verrichtingen niet meer naar de polikliniek van het ziekenhuis hoeven te gaan, maar terecht kunnen bij het anderhalvelijnscentrum. Dit past binnen de beweging de Juiste Zorg op de Juiste Plek. “Ik denk dat 80% van wat er nu in de ziekenhuizen gebeurt ook in eerste lijn kan plaats vinden. Er is vraag genoeg van patiënten. Dat is het probleem niet.” (gynaecoloog).

Doel
De Regiopoli heeft als doel om huisartsen extra ondersteuning te bieden bij het geven van kwalitatief goede patiëntenzorg. Deze ondersteuning bestaat uit het inhuren van expertise van gespecialiseerde, medisch-geschoolde professionals zoals een PA. De huisarts is en blijft de behandelaar van de patiënt en krijgt aanvullend advies van de medisch specialist en de PA over hoe de diagnostiek en behandeling ingezet kan worden.

Samenwerking in de keten

Verwijzing
Huisartsen in de regio verwijzen naar de PA Gynaecologie voor indicaties voor transvaginale echo’s, pessaria, spiralen en urologische klachten. De verwijzingen vinden plaats via Mijn Zorgdomein. Mocht blijken dat de patiënt, na het consult met de PA, meer specialistische zorg nodig heeft, dan vindt de verwijzing naar het ziekenhuis plaats door de huisarts, behalve bij spoed. Dan kan de PA wel meteen doorverwijzen naar het ziekenhuis. Dit gebeurt incidenteel.

Het streven is dat de patiënt uiterlijk binnen twee weken terecht kan bij de PA. De Regiopoli krijgt nu ook aanvragen van huisartsen uit Drenthe en Overijssel voor bovengenoemde indicaties. “Je ziet dat veel huisartsen en specialisten aan het idee wennen. Nu is het zover dat huisartsen om advies vragen. De meerwaarde van de PA is wel bewezen.” (gynaecoloog). Circa 60 huisartsen verwijzen naar de Regiopoli. Dat zoveel huisartsen verwijzen is, volgens de initiatiefnemers van de Regiopoli, een kwestie van volhouden. “Geloven waar je voor staat en dat ook uitdragen. Je moet blijven evangeliseren.” (huisarts).

Circa 17% van de patiënten wordt alsnog doorverwezen naar het ziekenhuis. Dat gebeurt vooral als verdere diagnostiek noodzakelijk is waarvoor medische apparatuur nodig is die niet aanwezig is in de Regiopoli, bijvoorbeeld voor het maken van een biopt.

Samenwerking met ketenpartners
De PA Gynaecologie werkt als zelfstandige nauw samen met de huisartsencoöperatie. De PA kan voor intercollegiaal overleg terecht bij een gynaecoloog in een nabijgelegen ziekenhuis. Bij urologische klachten van patiënten krijgt de PA intervisie van een gynaecoloog die in een privékliniek werkt. De PA is nu bezig met uitbreiding van het aantal indicaties onder begeleiding van de gynaecoloog. De PA en de gynaecoloog hebben ook protocollen ontwikkeld over hoe te handelen bij casuïstiek.

Kritische succesfactoren

Resultaten

Beoogde effecten
De Regiopoli streeft ernaar om de wachttijd voor patiënten voor een gynaecologisch consult terug te brengen naar twee weken. Huisartsen kunnen in Zorgdomein zien hoe lang de wachttijd is. De korte wachttijd is voor huisartsen vaak een reden om door te verwijzen naar de Regiopoli, in plaats van naar de gynaecoloog in het ziekenhuis. De PA en de projectleider van de Regiopoli houden de wachttijd voor het consult nauwkeurig in de gaten.

Toegankelijkheid van zorg volgens de PA en patiënten
Volgens de PA lukt het om het eerste consult binnen twee weken te plannen. “Als de wachttijd oploopt tot meer dan twee weken werk ik tijdelijk meer uren. Dat werkt goed.” (PA).
Volgens de 40 patiënten die de vragenlijst hebben ingevuld bedraagt de wachttijd voor het consult met de PA gemiddeld 18 dagen ofwel 2,5 week; een wachttijd van 14 dagen komt het meeste voor. Als de wachttijd langer was dan twee weken kwam dat volgens patiënten omdat hij/zij ziek was of omdat een afspraak op een later tijdstip beter uitkwam. Bijna driekwart van de patiënten (29 van de 40) is (heel) tevreden over de wachttijd; twee patiënten zijn ontevreden over de wachttijd.

Een ander streven van de Regiopoli is om de zorg toegankelijk te houden doordat patiënten geen eigen bijdrage hoeven te betalen voor het consult met de PA. Zo vinden 26 van de 40 patiënten het (heel) belangrijk dat de kosten van het consult met de PA niet onder de eigen bijdrage valt. “Ik vond het fijn dat ik geen eigen bijdrage hoefde te betalen. Ik kan me voorstellen dat dit voor andere mensen ook belangrijk is.” (patiënt).

Kwaliteit van zorg volgens patiënten
Patiënten waarderen de goede uitleg, de aandacht en de communicatie met de PA. Ze hebben veel vertrouwen in haar deskundigheid. Patiënten geven gemiddeld een 8,9 aan de PA op een schaal van 1 tot en met 10. Positieve punten zijn volgens patiënten: “Duidelijke uitleg over te volgen behandeling.” “Snelle en persoonlijke hulp. Je wordt als persoon gezien en niet als een nummer of een van de velen.” “Ze is open, vriendelijk, empathisch, heeft een rustige uitstraling, luistert naar wat je te zeggen hebt en neemt je serieus.” (patiënt).

Gerealiseerde effecten volgens huisarts, gynaecoloog en PA
De huisarts, PA en gynaecoloog hebben vijf casussen c.q. type patiënten met elkaar besproken. Het doel was om per patiënt dieper in te zoomen op het zorgtraject en hoe dat is verlopen.

De conclusies:

• De kwaliteit van de anderhalvelijnszorg is in alle casussen hoog; de PA is vakkundig en heeft ruime werkervaring.
• De toegankelijkheid van de anderhalvelijnszorg is hoog: de wachttijd voor een consult met de PA bedraagt twee weken en dat is snel genoeg. Dit geldt voor alle casussen.
• De kosten voor de maatschappij zijn in alle casussen lager dan wanneer deze zorg in de tweede lijn georganiseerd zou zijn. “Er lijkt geen extra zorg te worden verleend door het aanbod van de PA in de anderhalvelijnszorg. Er wordt eerder minder zorg geboden omdat geen uitgebreide anamnese en aanvullend onderzoek worden gedaan, zoals bij de tweede lijn wel gebruikelijk is.” (gynaecoloog).
• De kosten voor de patiënt zijn in alle casussen lager omdat de patiënt geen eigen bijdrage betaalt voor het consult met de PA, tenzij de patiënt alsnog wordt doorverwezen naar de tweede lijn.
• Er is ruimte om meer tweedelijnszorg naar de anderhalvelijn te verschuiven. Er moet dan wel medische apparatuur beschikbaar komen, bijvoorbeeld voor het maken van biopt. Ook moeten de tarieven dan kostendekkend worden.

Toekomstperspectief

Ambitie
De projectgroep is er actief op uit gegaan om het verhaal te vertellen en heeft de landelijke en regionale pers opgezocht. Dat genereerde veel aandacht en zorgde voor bevestiging dat ze op de goede weg zitten. In de regio is de Regiopoli gemeengoed geworden voor patiënten. Ook internationaal is er belangstelling voor de Regiopoli.

Door de jaren heen is geleerd voor welke medisch-specialistische zorg het zinvol is om in het anderhalvelijnscentrum aan te bieden. Dat geldt onder meer voor gynaecologie. De Regiopoli heeft de ambitie om de komende jaren het aantal specialismen uit te breiden. Het komt voor dat ziekenhuizen uit de regio nu zelf contact op met de Regiopoli met de vraag welke zorg er naar de Regiopoli kan. Dat geeft aan dat er nog meer verschuiving van zorg naar de anderhalve lijn mogelijk is. “Wat meewerkt is dat de ziekenhuizen tot het jaar 2022 nul procent mogen groeien. Dat betekent dat ziekenhuizen niet anders kunnen dan zorg in de anderhalvelijn te laten plaats vinden. Dat zie je nu gebeuren.” (huisarts).

Momenteel worden er indicaties toegevoegd aan de bestaande specialismen, zoals urologie bij gynaecologie. Ook zijn er plannen voor nieuwe specialismen zoals psychiatrie, allergologie en kindercardiologie. De wensdroom is dat de anderhalvelijnszorg uiteindelijk overgeheveld zal worden naar de eerstelijnszorg. “De anderhalvelijnszorg van vandaag is misschien wel de eerste lijn van morgen. De ontwikkeling gaat zo snel.” (huisarts). De Regiopoli blijft verder innoveren en zich aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen.